Okresowe pomiary instalacji elektrycznej - jak często je wykonywać?
5 letni przegląd instalacji elektrycznej
Aktualnie obowiązującym aktem prawnym wprowadzającym wymóg przeprowadzania badań okresowych w odstępach nie dłuższych niż pięcioletnich jest ustawa Prawo budowlane.

Pomiary urządzeń elektrycznych
Norma PN-IEC 60364-3 określa, że pomiary elektryczne muszą być przeprowadzane okresowo a terminy wykonania pomiarów są zależne od danego pomiaru, pomieszczenia, obiektu oraz transformatora.
Czasookresy pomiarów elektrycznych wg PN-IEC 60364-3:
rodzaj pomiaru | kontrola roczna | kontrola pięcioletnia |
pomiary skuteczności ochrony przeciwporażeniowej* | + | + |
pomiary rezystancji izolacji* | + | + |
pomiary rezystancji izolacji* pomiary wyłączników różnicowoprądowych (RCD) | + | + |
pomiary rezystancji uziomów i badania instalacji odgromowej** | + | + |
pomiary i próby eksploatacyjne transformatorów SN*** | - | + |
pomiary i próby eksploatacyjne transformatorów SN*** inne: pomiary natężenia oświetlenia, pomiary pola magnetycznego, pomiary pola jonizacyjnego, badania elektronarzędzi, badania silników elektrycznych | wg zapotrzebowania | wg zapotrzebowania |
* wymagane czasokresy pomiarów skuteczności ochrony przeciwporażeniowej zależą od rodzaju pomieszczenia:
rodzaj pomieszczenia | kontrola roczna | kontrola pięcioletnia |
pomieszczenia o wyziewach żrących | + | - |
pomieszczenia zagrożone wybuch | + | - |
otwarta przestrzeń | + | - |
pomieszczenia bardzo wilgotne (o wilgotności ok. 100% i przejściowo wilgotne - 75 do 100%) | + | - |
pomieszczenia gorące (temperatura powyżej 35 st. C) | + | - |
pomieszczenia zagrożone pożarem | - | + |
zagrożenie dla ludzi ZL I, ZL II, ZL III | - | + |
pomieszczenia wilgotne | - | + |
pomieszczenia zapylone | - | + |
inne | - | + |
**wymagane czasokresy pomiarów rezystancji uziomów instalacji odgromowej zależą od zagrożenia wybuchem:
rodzaj pomiaru | kontrola roczna | kontrola pięcioletnia |
obiekty zagrożone wybuchem | + | + |
pozostałe | + | + |
***wymagane czasokresy pomiarów i prób eksploatacyjnych transformatorów SN zależą od rodzaju transformatora:
rodzaj transformatora | kontrola pięcioletnia | kontrola co 10 dni |
transformatory suche – pomiar rezystancji izolacji | + | - |
transformatory olejowe – pomiar rezystancji izolacji oraz badanie oleju | - | + |
Klasyfikacja budynków, części budynków lub pomieszczeń wg kategorii zagrożenia dla ludzi:
klasyfikacja budynku | zagrożenie |
budynki użyteczności publicznej lub ich części, w których mogą przebywać ludzie w grupach ponad 50 osób | ZL I |
budynki lub ich części przeznaczone do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się | ZL II |
szkoły, budynki biurowe, domy studenckie, internaty, hotele, ośrodki zdrowia, otwarte przychodnie lekarskie, sanatoria, lokale handlowo-usługowe, w których może przebywać do 50 osób, koszary, pomieszczenia ETO, zakłady karne i inne podobne | ZL III |
budynki mieszkalne | ZL IV |
archiwa, muzea i biblioteki | ZL V |
Norma PN-HD 60364-6:2008 wymaga, aby częstość okresowego sprawdzania instalacji była ustalana z uwzględnieniem rodzaju instalacji i wyposażenia, jej zastosowania i działania, częstości i jakości konserwacji oraz wpływów zewnętrznych, na które jest narażona. Norma ta zaleca krótsze okresy badań niż określone w ustawie Prawo budowlane - nawet terminy coroczne w przypadkach szczególnego zagrożenia:
• w miejscach pracy lub pomieszczeniach, gdzie występuje ryzyko porażenia elektrycznego, pożaru lub wybuchu spowodowanego degradacją,
• w miejscach pracy lub pomieszczeniach, gdzie występują instalacje zarówno niskiego, jak i wysokiego napięcia,
• w obiektach komunalnych,
• na terenie budowy,
• w miejscach pracy, gdzie używany jest sprzęt przenośny.
Oprócz wymienionych wyżej aktów prawnych i normatywnych, ciągle i niezmiennie istotnym wymogiem przy określaniu terminów badań okresowych są zasady wiedzy technicznej. Bazując na zasadach wiedzy technicznej zaleca się podmiotom przyłączanym do sieci elektroenergetycznych opracowanie instrukcji ruchu i eksploatacji. Instrukcje te powinny określać zakres, procedury i czynności związane z ruchem i eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych należących do tych podmiotów.
W omawianych instrukcjach powinny być podane czasokresy badań okresowych dostosowane do warunków środowiskowych panujących w danym obiekcie. Instrukcje te powinny być zatwierdzone przez kierownika zakładu i skierowane do stosowania. Konieczność opracowania tej instrukcji nakłada zapis Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (DzU z dnia 29 maja 2007 r.). Taka instrukcja zatwierdzona przez kierownika zakładu staje się dokumentem obowiązującym na terenie danego zakładu w zakresie eksploatacji sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych.
Czasookresy pomiarów elektronarzędzi:
Użytkownik jest zobowiązany na bieżąco sprawdzać stan elektronarzędzia przed rozpoczęciem pracy i po jej zakończeniu lub na początku każdej zmiany roboczej. Częstotliwość przeglądów kontrolnych jest uzależniona od kategorii użytkowania elektronarzędzia którą to kategorię określa użytkownik w zależności od charakteru pracy narzędzia.
kategoria użytkowania | eksploatacja elektronarzędzi | częstotliwość* |
0 | dorywczo, co kilka dni | 12 miesięcy |
I | dorywczo, kilkakrotnie w ciągu jednej zmiany | 6 miesięcy |
II | często w ciągu jednej zmiany | 4 miesiące |
III | często w ciągu kilkunastu kolejnych godzin lub zainstalowane na stałe, np. na linii produkcyjnej, montażowej | 2 miesiące |
0, I, II, III | w sytuacji mogącej mieć wpływ na bezpieczeństwo użytkowania elektronarzędzia (upadek, zawilgocenie itp.) | każdorazowo |
* podane wyżej terminy badań okresowych należy skrócić o połowę dla elektronarzędzi pracujących w warunkach zwiększonego niebezpieczeństwa uszkodzenia mechanicznego, eksploatowanych w pomieszczeniach zapylonych, zawilgoconych, na rusztowaniach itp.
Czasookresy pomiarów elektronarzędzi:
W przypadku braku norm, próby sprzętu ochronnego należy wykonywać w terminach podanych w poniższym zestawieniu.
nazwa sprzętu ochronnego | częstotliwość* |
Rękawice elektroizolacyjne, półbuty elektroizolacyjne, kalosze elektroizolacyjne, wskaźniki napięcia, izolacyjne drążki pomiarowe | co 6 miesięcy |
Drążki izolacyjne (z wyjątkiem drążków pomiarowych). Kleszcze i uchwyty izolacyjne, dywaniki i chodniki gumowe | co 2 lata |
Pomosty izolacyjne co 3 lata | co 3 lata |
Pomosty izolacyjne co 3 lata
Czasookresy pomiarów stacjonarnych urządzeń elektrycznych na terenach budowy:
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu robót budowlanych stanowi:
„§58 Okresowa kontrola stanu stacjonarnych urządzeń elektrycznych na terenach budowy pod względem bezpieczeństwa odbywa się, co najmniej jeden raz w miesiącu, natomiast kontrola stanu i oporności izolacji tych urządzeń, co najmniej dwa razy w roku, w okresach najmniej korzystnych dla stanu izolacji tych urządzeń i ich oporności a ponadto:
1) przed uruchomieniem urządzenia po dokonaniu zmian, przeróbek i napraw zarówno elektrycznych jak i mechanicznych,
2) przed uruchomieniem urządzenia, które nie było czynne przez okres jednego miesiąca lub dłużej,
3) przed uruchomieniem urządzenia po jego przemieszczeniu”.
„§59 W przypadku zastosowania urządzeń ochronnych w instalacji, o której mowa w § 53 ust. 1 (instalacje rozdziału energii elektrycznej) należy sprawdzić ich działanie każdorazowo przed przystąpieniem do pracy”.